Odstąpienie od umowy jako warunek dochodzenia zadatku

22 listopada 2016
Możliwość komentowania Odstąpienie od umowy jako warunek dochodzenia zadatku została wyłączona

Zadatek jest niezwykle popularną instytucją i sposobem zabezpieczenia roszczeń stron umowy przedwstępnej. Mimo to budzi on nadal wiele wątpliwości praktycznych. Między innymi niewiele osób zdaje sobie sprawę, z konieczności złożenia odpowiednich oświadczeń prawnych, w celu skutecznego dochodzenia zadatku – w tym odstąpienia od umowy w wymaganej formie.

Stosownie do treści art. 394 § 1 k.c., w braku odmiennego zastrzeżenia umownego albo zwyczaju, zadatek dany przy zawarciu umowy ma to znaczenie, że w razie niewykonania umowy przez jedną ze stron druga strona może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować, a jeżeli sama go dała, może żądać sumy dwukrotnie wyższej.

Zadatek stanowi zatem szczególną sankcję majątkową za niewykonanie umowy. Instytucja zadatku sprowadza się zasadniczo do wzmocnieniu stanowiska strony, która dąży do wykonania umowy, i pozwala na ukształtowanie stosunku prawnego w taki sposób, aby dłużnik był motywowany do wykonania świadczenia bardziej aniżeli w sytuacji, gdyby zadatku nie zastrzeżono.

Podstawą uprawnienia strony odstępującej od umowy do zachowania otrzymanego zadatku, a jeżeli go sama dała do żądania sumy dwukrotnie wyższej jest niewykonanie umowy przez drugą stronę z powodu okoliczności, za które tylko ona ponosi odpowiedzialność. Istotnym jest, aby odstąpienie od umowy zawartej w formie pisemnej albo w innej formie szczególnej było stwierdzone pismem. Wymaganie to nie jest równoznaczne z zachowaniem formy pisemnej dla samego oświadczenia woli, za wystarczające uważa się bowiem sporządzenie i podpisanie odpowiedniej notatki lub innego dokumentu stwierdzającego dokonanie wspomnianej czynności (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 listopada 2002 r., I CKN 1158/00, nie publ.).

Konkludując, prawo do zachowania otrzymanego zadatku, lub odpowiednio do żądania sumy dwukrotnie wyższej powstaje jedynie wówczas, gdy strona złoży oświadczenie o odstąpieniu od umowy, w sytuacji gdy umowa ta niedoszła do skutku z przyczyn wywołanych przez drugą stronę.